دانشگاه‌ها به عنوان مهد آموزش عالی چه نقشی در آموزش قرآن کریم ایفا می‌کنند؟
فرض نظام آموزشی ما بر این است دانشجویی که به دانشگاه راه می‌یابد قرآن را با استفاده از درس‌های مدرسه‌ای فراگرفته و روخوانی و روان‌خوانی آن را آموخته و آماده حرکت در مسیر معرفت آموزی تخصصی قرآنی است، اما واقعیت‌ها با این فرض، بسیار فاصله دارند.
اغلب دانشجویان هنگامی که پابه دانشگاه می‌گذارند، با روخوانی و روان‌خوانی قرآن کریم آشنایی کامل ندارند و درس‌های رسمی دانشگاه هم نقشی برای افزودن بر بار آموزه‌های قرآنی دانشجویان به عهده نمی‌گیرند. بنابراین عرصه فعالیت‌های قرآنی در دانشگاه‌ها صرفاً به فعالیت‌های خود جوش دانشجویی اختصاص می‌یابد.
«محمد اوسطی» دانشجوی رشته شیمی در دانشگاه ابهر در استان زنجان می‌گوید: «در دانشگاه‌ها آموزش قرآن کریم حداقل در سطح روخوانی یا روان‌خوانی وجود ندارد و همین مسئله سبب‌شده که مفاهیم و آموزه‌های عمیق قرآنی در میان دانشجویان به خوبی ترویج نشود.»
این دانشجوی رشته شیمی با اذعان به اینکه خیلی از دانشجویان حتی در روخوانی قرآن کریم مشکل دارند می‌گوید: «اگر یک امتحان منصفانه از اکثر دانشجویان در زمینه روان خوانی و روخوانی قرآن گرفته شود، قطعاً خیلی‌ها مردود خواهند شد این چنین مسئله‌ای برای جوانی که در یک کشور اسلامی زندگی می‌کند و بچه مسلمان محسوب میشود پسندیده نیست.»
«حسین عطوف» دانشجوی رشته حقوق در دانشگاه امام صادق (ع) با اشاره به اینکه در دانشگاه امام صادق (ع) دروس قرآن و تجوید وجود دارد، می‌گوید: «متأسفانه در اکثر دانشگاه‌ها دروس تخصصی قرآن وجود ندارد. فقط درس معارف هست که اغلب به سادگی آن را پاس می‌کنند، این در حالی است که باید یک یا دو واحد تجوید و روخوانی و روان‌خوانی قرآن در دانشگاه‌ها بگذارند و دانشجویان را ملزم به گذراندن این واحد کنند تا حداقل دانشجو پس از فارغ التحصیل شدن با علامت‌ها و دستورات و قواعد قرآن کریم آشنا باشد و بتواند روخوانی خوبی از قرآن داشته‌باشد.»
وی از غربت و مظلومیت قرآن در دانشگاه‌ها می‌گوید: «امروز مایه تأسف است که یک دانشجو یا فارغ التحصیل دانشگاه که حدود ۱۹ تا ۲۰ سال از عمر خود را در کلاس‌های تحصیل علم و دانش طی کرده، هنوز با قرآن و آموزه‌های عمیق آن آشنا نیست؛ به عنوان مثال یک کارشناسی یا کارشناسی ارشد و یا حتی در سطح دکترا که یک عمر با کتاب و علم و تحصیل سرو کار داشته اگر قرآن را به دست بگیرد و بخواهد چند آیه مثلاً از سوره نساء را روخوانی معمولی‌کند، با کمال تأسف خواهید دید که روخوانی او چقدر با ایراد و اشکالات فاحش روبه‌روست! این امر وظیفه مسئولان مربوطه و دست اندرکاران را دو چندان می‌کند تا دروس قرآن و قواعد دستوری آن را به عنوان یکی از دروس لازم و ضروری در میان واحدهای دانشگاهی در تمامی رشته‌ها بگنجانند.»
امروز برای درمان هر بیماری در علم پزشکی داروی خاصی تجویزمی‌شود تا شفای بیمار تحقق یابد، اگر داروی اشتباهی به خورد بیمار داده شود، چه بسا تأثیر منفی در جسم و جان او بگذارد و حتی او را به کام مرگ بکشاند. دارو باید با درد متناسب باشد. در امور قرآنی هم کارشناسان معتقدند که باید به تناسب نیازهای جامعه عمل کنیم؛ یعنی هر کسی و هر گروهی را باید با شیوه‌ای خاص آموزش قرآن داد و نباید برای همه یک نسخه پیچید. چرا که این مسئله باعث میشود افراد جامعه به جای آنکه جذب جلسات قرآنی شو ند، از آن گریزان باشند. هدف اصلی قرآن، تعلیم و تربیت انسان‌هاست بنابراین آموزش قرآن هم باید باتوجه به این مسائل و زیرنظر استادان فن انجام شود.
براساس یک نظرسنجی که در دانشگاه‌ها انجام شده است، مشخص شده که گرایش به سمت مسائل قرآنی در جامعه در سطح قابل ملاحظه‌ای وجود دارد اما این گرایش وسیع به عمل‌در‌نمی‌آید.
در یک تحقیق دیگر مشخص شده که هر دانشجو در طول روز کمتر از ۵۰ ثانیه با قرآن سرو کار دارد، که در اینجا این سخن مقام معظم رهبری نمود پیدا می‌کند: «
فضای قرآنی هنوز در جامعه ما حاکم نشده و زمانی حاکم میشود که اگر فردی در این مملکت حرفی زد، جوانان با استناد به آیات شریفه قرآن بدانند که آیاسخن او درست است یا خیر.» مرکز قرآن و عترت سازمان بسیج دانشجویی یکی از مراکز قرآنی مهم در سطح دانشگاه‌هاست که در جهت ترویج فرهنگ قرآن کریم فعالیت مستمر دارد.
«دکتر رحیم قربانی» مسئول فعالیت‌های قرآن و عترت سازمان بسیج دانشجویی کشور در گفت‌وگو با ایکنا می‌گوید: «سازمان بسیج دانشجویی دارای نیروهای زیاد و امکانات کمی است و ما در این فعالیت‌ها متکی به خداوند متعال و نیروهای توانمند بسیج هستیم و این نیروهای با انگیزه و توانا مهمترین و موثرترین عواملی هستند که ما را درپیشبرد کارها امیدوار می‌کند.»
کانونهای قرآن و عترت در دانشگاه‌ها «دکتر قربانی» که خود از قاراین ممتاز قرآن کریم است، درباره سیاست‌ها و برنامه‌های قرآنی سازمان بسیج دانشجویی در دانشگاه‌ها می‌گوید: «سیاست‌ها و برنامه‌هایی که سازمان بسیج دانشجویی در پیش دارد، در راستای جریان سازی فعالیت‌های قرآن و عترت در دانشگاه‌ها ،تشکیل مجمع مشورتی کارشناسان قرآنی و برگزاری همایش‌های قرآنی، فعالیت‌های پژوهشی و پرداختن به معرفت و مفاهیم قرآن است.
در دانشگاه‌ها سعی ما بر این بود که مجموعه‌ای را به نام مجمع مشورتی کارشناسان قرآن و عترت تشکیل دهیم که قریب به ۱۰ نهاد قرآنی مسئولیت فعالیت‌های قرآنی دانشگاه‌ها را به عهده دارند و این شو را زیر نظر کمیته قرآنی دبیرخانه شورای عالی انقلاب فرهنگی تشکیل‌گردیده و توانسته است به فعالیت‌های قرآنی انسجام بدهد و همچنین سازماندهی نیروهای قرآن و عترت نیز یکی از برنامه‌های ماست، به شکلی که با توجه به گسترش پایگاه‌های بسیج دانشجویی در کل دانشگاه‌های کشور، قصد داریم سازماندهی خاصی بین نیروهای قرآنی ایجاد کنیم که از جمله این طرح‌ها، طرح شناسایی دانشجویان شاخص قرآنی است.»
دکتر رحیم قربانی در خصوص بررسی وضعیت کانونهای قرآنی دانشگاه‌ها می‌گوید: «در مباحث قرآنی تحقیقات گسترده‌ای درگذشته‌ها صورت نگرفته‌است و تقریباً عمر فعالیت‌های دقیق و موثق و معتبر قرآنی، از ده سال بیشتر تجاوز نمی‌کند حدود نیمی از این فعالیت‌ها از سال ۱۳۷۴ به بعد تأسیس شده‌اند که بیانگر نوپا بودن این کانون‌ها است.
در بررسی ۵۱ مورد از کانونهای قرآنی دانشگاه‌های سراسر کشور در سال ۱۳۷۸ مشخص شد که سطح پوشش فعالیت این کانون‌ها محدود است و تنها بخش کوچکی از جامعه دانشجویی را در برمی‌گیرد و حاوی فعالیت‌های کارشناسی شده نیست و هیچگونه نیازسنجی و مخاطب سنجی در آن صورت نگرفته و اغلب فعالیت‌های آن صوری و تقلیدی آنهم بدون حمایت مناسب و همراه با ضعف تشکیلاتی است. این بررسی نشان داده باید به سراغ راهکارهایی برای فراگیری و انس دانشجویان با قرآن و شرکت آنها در فعالیت‌های قرآنی رفت، از طرفی یکی از ویژگی‌های مهم کانونهای قرآنی دانشگاه‌ها خود جوش بودن آنهاست. به طوری که تشکیل این کانون‌ها با وجود کمبود امکانات و فقدان بسترهای مناسب صورت گرفته است که البته نشانگر گرایش فراگیر قرآنی در سطح دانشگاه‌ها می‌باشد.»
براساس نظرسنجی صورت گرفته توسط دبیرخانه شورای عالی انقلاب فرهنگی، وضعیت قرآنی دانشگاه‌های شهر تهران در سال ۱۳۷۹ بدین شرح بوده است: در زمینه حفظ قرآن کریم مشخص گردیده که ۴۶ درصد از دانشجویان هیچ سوره‌ای را حفظ نیستند، ۳ درصد بیش از ۵۰ سوره حفظ هستند، ۳۵ درصد بین ۱ تا ۵۰ سوره حفظ هستند و ۱۶ درصد هم بی‌پاسخ بودند.
در این نظرسنجی دلایل پایین بودن میزان کارایی فعالیت‌های قرآنی در دانشگاه‌ها چنین آمده است:
۱-عدم تناسب برنامه‌های قرآنی اجرا شده با خواست، سلیقه‌ها و نیازهای قشر دانشگاهی
۲-فقدان نیروی انسانی مجرب و کارآزموده در امور قرآن
۳-عدم اطلاع رسانی صحیح و اصولی بین کانونهای قرآنی سراسر کشور
۴-گسترش دستگاه‌های موازی متولی کارهای قرآنی در دانشگاه‌ها
۵-ذهنیت منفی دانشجویان نیست به برنامه‌های قرآنی به دلیل ضعیف بودن کیفیت برخی برنامه‌های اجرا شده
نتایج بررسی موانع انس و ارتباط دانشجویان با قرآن نشان داده که بیش از ۷۰ درصد پاسخگویان، رفتار غلط و نامناسب برخی از دست اندرکاران امور قرآنی را یکی از موانع اصلی انس دانشجویان با قرآن دانسته‌اند.
مسئول مرکز قرآن و عترت سازمان بسیج دانشجویی کل کشور با اشاره به مقایسه نظر اساتید معارف دانشگاه‌ها با نظر دانشجویان در خصوص وضعیت قرآنی می‌گوید: «براساس نظرسنجی‌های سال ۱۳۸۱ دبیرخانه شورای عالی انقلاب فرهنگی، حدود ۸۰ درصد اساتید وضعیت دانشجویان در زمینه آشنایی با تفسیر و معارف قرآن مجید را در حد ضعیف و بسیار ضعیف دانسته‌اند، اما این آمار از نظر دانشجویان ۷۰ درصد است، در مجموع همه عزیزانی که در دانشگاه‌ها علاوه بر تحصیل عم و دانش، در فعالیت کانونهای قرآن و عترت به نحوی فعالیت دارند و در این راه پرخیر و برکت حرکت می‌کنند، شاهد هستند که انگیزه‌های بسیار قوی در بین عزیزان دانشجو جهت فعالیت در این عرصه وجود دارد و نهادهای مختلفی نیز در این مقوله فعالیت می‌کنند ولی متأسفانه اکثر این نهادها که کار قرآنی انجام می‌دهند از هماهنگی لازم و کارشناسی شده منسجم برخوردار نیستند.»
دکتر رحیم قربانی در خصوص تشکیل مجمع مشورتی کارشناسان قرآنی می‌گوید: «در راستای تحقق آرمان‌های دینی و باتوجه به تأکیدات حضرت امام (ره) و مقام معظم رهبری در مورد احیا، گسترش و تعمیق فرهنگ قرآن کریم و اهل بیت (ع)، مجمع مشورتی کارشناسان قرآن وعترت دانشگاه‌ها زیرنظر کمیته هماهنگی و گسترش فعالیت‌های قرآنی دبیرخانه شورای عالی انقلاب فرهنگی تشکیل شد،و به منظور ارائه نظرات مشورتی به مدیران فرهنگی نهادهای مختلف دانشگاهی در جهت ساماندهی، ارتقا کیفی و کمی، انسجام و نهادینه نمودن فعالیت‌های قرآن و عترت دانشگاه‌ها، این مجمع فعالیت دارد.»
منبع:ایکنا
•
